Her yıl 10 Ağustos’ta kutlanan Dünya Aslanlar Günü, Türkiye’deki aslan parkları ve hayvanat bahçelerini yeniden gündeme taşıyor. Fakat bu yılın odağında, son aylarda yaşanan trajik aslan ölümleri yer alıyor. Antalya’da hayvan parkından kaçtıktan sonra bir çiftçiye saldıran Zeus’un uyuşturucu iğneyle bayıltılmak yerine vurularak öldürülmesi ardından İzmir’de bir doğal yaşam parkında genç aslan Pars’ın başka bir aslan tarafından saldırıya uğrayarak hayatını kaybetmesiyle ortaya çıkan güvenlik açıkları, vahşi hayvanların esaret altında tutulmasına yönelik etik tartışmaları beraberinde getiriyor. Diğer yandan, Afrika’nın ve dünyanın en ünlü alfa aslanlarından Scarface’in tel örgülerle çevrili yapay parklarda değil Kenya’daki doğal koruma bölgesi Maasai Mara’da doğal ortamında özgürce yaşayıp 14 yaşında doğal nedenlerle ölmesi esaret altındaki Pars ve Zeus’tan ayıran en temel farklardan biri olarak ortaya çıkıyor. Bu da esaret ile vahşi doğadaki özgürlük arasındaki farkı gözler önüne seriyor.
SCARFACE: YARA İZİNDEN EFSANEYE
Scarface, liderlik rolünü üstlenerek üç erkek kardeşiyle birlikte bir koalisyon kuruyor ve Mara bölgesinde uzun yıllar hüküm sürüyor. “Haçlılar” ve “Dört Silahşörler” olarak da anılan bu koalisyon, bölgedeki en güçlü aslan birliklerinden biri olarak tanınıyor. Scarface, ismini 4 yaşında sürüsünü korumaya çalışırken sağ gözünün üzerinde oluşan belirgin yara izinden alıyor. Scarface, yalnızca görünüşüyle değil, gücü ve liderliğiyle de öne çıkıyor.
MAASAİ MARA’NIN EN YAŞLI ASLANIYDI
Doğal yaşamda ortalama 10–14 yıl yaşayan aslanlar arasında Scarface’in 14 yaşına kadar sağlıklı kalması, onun dayanıklılığını ve uyum yeteneğini simgeliyor. Maasai Mara Ormanı’nın hükümdarı olarak bilinen Scarface, 11 Haziran 2021 yılında Mosiara’da saat 13:00’te, kendisine destek olmak için orada bulunan birkaç yaban hayatı görevlisinin eşliğinde huzur içinde bir akasya ağacının altında hayata veda ediyor.
KORUMA ALANINDAN DUYGUSAL AÇIKLAMA
Dünya Mirası Türleri’nin 11 Haziran’da sosyal medya’dan yayınladığı bir açıklamada, “Efsanevi Scarface’in bugün sevgili evi Mara’da doğal nedenlerden dolayı hayatını kaybettiğini duyurmaktan büyük üzüntü duyuyoruz.” ifadelerine yer veriliyor.
“KRAL GİBİ YAŞADI EFSANE OLARAK ÖLDÜ”
200 kilogramı aşan kas ve kürkü, altın rengi gözleri ve karizmatik duruşuyla sık sık çatışmalarda önderlik eden Scarface, yalnızca bir yırtıcı değil, aynı zamanda gücün ve aslanların özgürce yaşaması gerektiğini savunanların sembolü haline geliyor.Turistler, belgesel yapımcıları ve yaban hayatı fotoğrafçıları onu bir anlığına görebilmek için kıtalar arası seyahat ediyor. Bu efsane aslanın vahşi doğada verdiği mücadele belgesellere konu oluyor. Belgesel yapımcıları onun için“ “Aslandan daha fazlası yaşayan bir efsaneydi” diyor.
ZEUS’UN ESARET ALTINDAKİ ÖLÜMÜ
Geçtiğimiz aylarda Antalya’nın Manavgat ilçesindeki özel bir hayvanat bahçesinden kaçan “Zeus” adlı erkek aslan, tarım arazisinde dinlenen Süleyman Kır adlı bir vatandaşı yaraladı. Olayın ardından aslan bayıltılıp parka geri götürülmek yerine avcılar tarafından tüfekle öldürüldü. Bir kişinin ölümden döndüğü olayda ihmal iddiaları gündeme gelirken, aslanın ölüsünün başında gülümsenerek poz verilmesi kamuoyunda tepkiyle karşılandı. Antalya Valiliği, olayla ilgili adli ve idari soruşturma başlatıldığını duyurdu.
PARS’IN SESSİZ VEDASI: KURTARILDI AMA YAŞAYAMADI
Geçtiğimiz Mart ayında İzmir’in Torbalı ilçesinde bir çiftlik baskınında ele geçirilen ve uygun olmayan koşullarda kedi mamasıyla beslendiği belirlenen yaklaşık 10 aylık erkek aslan Pars, bir aylık tedavi ve bakım sürecinin ardından İzmir Doğal Yaşam Parkı’na getirildi. Halkın oylarıyla adı “Pars” olarak belirlenen yavru aslan, adaptasyon sürecinin son aşamasında yetişkin aslanların bulunduğu bölüme alındı. Ancak iddiaya göre yavru aslan Pars, gerekli güvenlik önlemleri alınmadığı için Sasalı Doğal Yaşam Parkı’nda bulunan büyük aslanlar tarafından saldırıya uğrayarak hayatını kaybetti.
TÜRKİYEDE’Kİ ASLANLAR
Şu anda Türkiye’de aslanlara özel olarak tasarlanmış parklar yalnızca İstanbul ve Antalya’da faaliyet gösteriyor. Ancak bazı hayvanat bahçelerinde de aslanlar görülebiliyor. İşte diğer şehirlerde aslanların bulunduğu bazı yerler: Gaziantep, Bursa, Kayseri, Konya, Ankara, Kocaeli.
DOĞADAN KOPARILAN YIRTICILAR: TEL ÖRGÜLERİN ALTINDAKİ KRALLIK
Hayvanat bahçeleri ve aslan parklarında sergilenen aslanlar, çoğu zaman kendi doğal iklimlerinden, sosyal yapılarından ve avlanma alışkanlıklarından uzak, yapay ortamlarda yaşamlarını sürdürmek zorunda kalıyor. Afrika savanlarının özgürlük dolu genişliğinde doğan bu yırtıcılar, beton zeminler ve tel örgüler arasında hem fiziksel hem de davranışsal olarak sınırlanıyor. Doğal sürü dinamiklerinden koparılan ve çoğu zaman yalnızlaştırılan aslanlar, esaret altında stres, hareketsizlik ve uyaran eksikliği gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Her ne kadar bazı tesisler koruma ve rehabilitasyon amacı taşısa da, bu tür yaşam alanları çoğu zaman hayvanların doğasına aykırı bir düzeni temsil ediyor.
SCARFACE ÖZGÜRCE YAŞADI: ZEUS VE PARS ESARETLE ÖLDÜ
“Scarface” vahşi doğada yaşayıp doğal şekilde ölüyor. ”Zeus” ve “Pars” ise insan eliyle şekillenen ortamlarda hayatlarını kaybediyor. Bu fark, aslanların nasıl yaşaması gerektiği sorusunu Dünya Aslanlar Günü’nde yeniden gündeme getiriyor.
DÜNYA ASLANLAR GÜNÜNÜN TARİHÇESİ
Dünya Aslanlar Günü, ilk kez 2013 yılında vahşi yaşam film yapımcıları Dereck ve Beverly Joubert tarafından aslanların karşılaştığı tehditlere dikkat çekmek ve koruma çalışmalarını desteklemek amacıyla ilan ediliyor. Bugün ise aslanların doğal yaşam alanlarının yüzde 75’i yok olmuş durumda.
Özge Esen
